سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور

به گزارش ایرنا، پهن دشت شمال ایران با جنگل های هیرکانی سرزمینی است با چشم اندازهای زیبایی و دریایی از امواج بهشتی است که باید جایگاه رفیع اش را به دلها سپرد و قدرش را دانست که درخت زیبای انجیلی نمونه ای از سوغات بهشتی و هدیه ای الهی است.

اطلس اش مواج و جلگه اش راهنمای جان هاست، این سبزینه نیلگون یادگاری از پدران و صاحب اصلیش آیندگان هستند، این آینه سبز با مساحتی چند در شمال جغرافیای ایران مثل نگین درخشان می درخشد و نمای حقیقتی از زیبایی انسان  پاک سرشت را تداعی می کند. 

به اعتقاد ادبیان و شاعران در تکاپوی کشف این حقیقت کتابهای زیادی باید نوشت گویا جنگل اش حکایتی است زنده از بهشت. کافیست هر گردشگری و مسافری این دیار قدمی در هوای صبحگاهی پاییز جنگل های شمال بزند تا به قول آن شاعر دل به رقص آرد ز مستی در هوای صبح جنگل.

فصل خیال انگیز پاییز، موسم زرد شدن و پژمردگی و ریختن برگ های درختان جنگل های هیرکانی است ولی درخت اَنجیلی در این ایام برگ‌هایی رنگارنگ و چشم‌نوازی دارد و تبدیل به زیباترین درخت جنگل‌های هیرکانی می‌شود که حیرت هر بیننده ای را کنکاش وا می دارد.

به اعتقاد کارشناسان جنگل، اَنجیلی درختی است از تیره انجیلی (Hamamelidaceae) که برگ‌های آن در پاییز، به رنگ‌های متنوع زرد، حنایی، سرخ، ارغوانی، جگری و نظایر آن در می‌آید و زینت‌بخش جنگل‌های شمال در فصل خزان است.
آنان می گویند در فصل پاییز، در قسمت متصل کننده برگ به شاخه گیاه که دُمبرگ نام دارد، منطقه کوچکی به نام «منطقه قطع کننده» به وجود می‌آید که به قطع انتقال شیره گیاه منجر می‌شود.
بر اثر نرسیدن شیره گیاه، تغییراتی در برگ گیاه به وجود می‌آید که از جمله آنها، تجمع رنگدانه‌هایی مانند آنتوسیان (Anthocyanin) در داخل کُریچه (واکوئُل) یاخته‌های برگ و تغییر رنگ آن است.

متخصصان امور جنگل معتقدند برگ اکثر درختان در هنگام پاییز، متمایل به زرد یا قهوه‌ای کم‌رنگ می‌شود ولی در درخت انجیلی، به دلیل وجود رنگدانه‌های متعدد، رنگ برگ‌ها بسیار متنوع می‌شود به نحوی که در یک درخت می‌توان هم‌زمان چند رنگ را دید.
انجیلی، بُومْزاد جنگل‌های شمال ایران و باقیمانده از دوران سوم زمین‌شناسی است، این درخت در جنگل‌های شمال ایران، از سواحل آستارا در شمال استان گیلان تا گلی داغ در شرق استان گلستان انتشار دارد و از جلگه‌های ساحلی دریای خزر تا ارتفاعات میان‌بند امتداد می‌یابد.
فراوانی درخت انجیلی در شمال ایران، زیاد و یافتن آن آسان است، مسافرانی که از جاده کندوان به شمال می‌آیند می‌توانند پس از عبور از مرزن آباد، با توقف در کنار جاده و چند دقیقه پیاده‌روی در دامنه کوه، این درخت را که دارای تنه‌ای پوسته‌دار و نازیبا با فرورفتگی‌ها و برجستگی‌های زیاد، اما برگ‌هایی خوش‌رنگ است ببینند و با عکس‌های یادگاری در کنار آن بگیرند تا بر دفتر خاطرات سفرشان ثبت کنند. 

ارتفاع درخت انجیلی به ۲۵ متر می‌رسد برگ های انجیلی بیشترین توجه را به خود جلب می‌کند، برگ های جوان بنفش مایل به قرمز هستند بعد از آن در تابستان به رنگ سبز تیره و درخشان تبدیل می‌شوند و در پاییز برگ های درخشان به رنگ های مختلف زرد پررنگ نارنجی سوخته و پررنگ و قرمز روشن خالص آشکار می‌شود و این تنوع رنگ مناظر زیبایی را ایجاد می‌کند و از این حیث این درخت برای ایجاد فضای سبز و همچنین جذب گردشگر در جنگل های ما مناسب است.

با این توصیف، حقیقت این است که جنگل های شمال در ابعادش اطلس تمام نمای نقاشی الهی است، بهارش بوی عطر عاشقی است و در پاییز بوی رنگ و رخ الهی شناور است، کم نیست از این نمونه های متعالی جذاب گردشگران که باید قدر این میراث طبیعی را دانست و برای آن برنامه ریزی اصولی داشت تا علاوه بر حفاظت تام و تمام آن از تنوع ویژگی های آن بهره کافی برد.

قدمت جنگل های شمال ایران به بیش از یک میلیون سال قبل برمی گردد و دارای ۹۰ گونه درختی و ۲۱۱ گونه درختچه ای و هزار و ۵۵۸ گونه علفی و بوته ای است.
مساحت این عرصه های جنگلی در حدود یک درصد جنگل های اروپاست ولی تعداد گونه های آن ۱۶ درصد گونه های موجود در کل قاره اروپاست.
این مقایسه ها نشان می دهد جنگل های هیرکانی در شمال ایران با وجود مساحت کم، تنوع گونه ای بسیار زیادی دارد و از این نظر و به دلیل تنوع زیستی و گستردگی ذخایر ژنتیکی، شایسته تحقیقات زیادی است.