سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور

نوشهر- ایرنا - غرب مازندران با 8 شهرستان از دیرباز تاکنون شاهد حوادث متعددی مانند سیل بوده و بنا به تاکید کارشناسان و مسئولان ذیربط ضرورت دارد تا برای جلوگیری از تکرار این حوادث تلخ، کانون های بحرانی سیل شناسایی و تدبیری برای پیشگیری از آن اندیشیده شود.

 سیل یکی از پدیده های طبیعی همه ساله در اکثر نقاط جهان خصوصا در ایران به وقوع می پیوندد و به اعتقاد کارشناسان این رشته در صورت شناخت دلایل بروز این حادثه می توان تا حدودی از میزان خسارت ان کاست.
با این وجود، سیلی که اخیرا دربیشتر استان های کشور جاری شد خسارت های زیادی به زیرساخت های شهری، روستایی و نیز مردم وارد کرده اما این حادثه نه تنها تهدید بلکه فرصت و تلنگری شد تا از این پس مسئولان دست اندرکار با برنامه ریزی بهتر، مدیریت جدی تر و نظارت بیشتر اجازه ندهند رفتارهای نامهربانانه با طبیعت انجام گیرد و به این شکل زندگی مردم به مخاطره بیفتد.
مازندران نیز مانند دیگر استان های کشور از وقوع این پدیده طبیعی بی نصیب نبود بطوریکه در سیل 27 اسفند سال گذشته و 12 فروردین امسال خسارات سنگینی به بخش هایی از این استان خصوصا مناطق مرکزی وارد شده است.
کارشناسان و صاحب نظران، دست اندازی به طبیعت مانند تخریب بی رویه جنگل ها، مراتع، تغییر کاربری های غیرمجاز اراضی جنگلی ، کشاورزی، دخل و تصرف به حریم و بستر رودخانه ها را از عمده ترین عوامل وقوع سیل در این استان می دانند.
رئیس اداره مهندسی و مطالعات اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری غرب مازندران دراین باره می گوید: می توان با شناخت عوامل سیل خیزی و نیز آنچه که باعث تشدید خسارت این پدیده می شود، راهکارهای اساسی و اصولی ارائه کرد و شدت سیل را مهار و خسارت های ناشی از آن را کاهش داد.
محمد رسول رجبی در گفت و گو با خبرنگار ایرنا افزود: سیل در حقیقت یک پدیده طبیعی بوده به خودی خود بلا نیست و آنچه این پدیده را تبدیل به بلا کرده فعل و انفعالات بشری است که آنها را بوجود آورده است.
این کارشناس منابع طبیعی، ساخت وسازهای بی رویه، از بین بردن پوشش گیاهی، دخل و تصرف به حریم و بستر رودخانه ها، تغییرکاربری های غیرمجاز و نیز برداشت های بیش از حد متعارف شن و ماسه از بستر رودخانه ها را از علت های اصلی وقوع سیل در این منطقه بیان کرد.
وی گفت: نتیجه این بی مهری ها با طبیعت آن شد که امروز مشاهده شده جریان آب در رودخانه ها از مسیرطبیعی اش خارج و اراضی پشت رودخانه ها را فراگیرد و خسارت های جبران ناپذیری به بخش های مختلف وارد نماید.
به گفته رجبی، بررسی ها و تحلیل های کارشناسی نیز موید آن است که عمده سیلاب های رخ داده در کشور متاثراز بارش ها درحوزه آبخیز بوده است که به شکل طغیان در آبراه ها و رودخانه ها نمایان می شود.
وی گفت: نکته دیگر آنکه در فرآیند سیل با یک نگرش سیستماتیک حدود سه مولفه اصلی نقش اساسی ایفا می کند و آن اینکه ورودی سیستم که بارش بوده پیش بینی، مقدار ، شدت و مدت آن از سوی سازمان هواشناسی اعلام می شود.
این کارشناس منابع طبیعی اضافه کرد: خروجی سیستم دبی جریان رودخانه یا همان سیلاب نیز وزارت نیرو اندازه گیری می کند و آخرین مولفه که همان حوزه آبخیز می باشد فرآیند تبدیل بارش به رواناب را برعهده دارد که با توجه به سطح حوزه آبخیز، خصوصیات پوشش گیاهی، بویژه خاک و شرایط شیب منطقه عکس العمل متفاوتی نسبت به بارش نشان می دهد.
به گفته رجبی، با این نگاه، می توان کانون های بحرانی سیل خیز را شناسایی و در بعد پیشگیری ، مقابله و مهار سیل برنامه ریزی کرد.
** شناسایی نقاط بحرانی راهکار اساسی پیشگیری از سیل
فرماندار چالوس، شناسایی کانون های بحرانی و سیل خیز را یکی از راهکارهای اساسی برای پیشگیری از بروز این بلای طبیعی معرفی و تاکید کرد که اعضای ستاد مدیریت بحران باید بدون تاخیر دراین حوزه فعالیت کنند.
محمد ناصر زندی در نشستی که بتازگی با موضوع ساماندهی رودخانه های چالوس در فرمانداری شهرستان برگزار شد، گفت که به مسئولان دستگاه های اجرایی از جمله منابع طبیعی و آبخیزداری، شهرداری ها ، منابع امور آب و حتی بنیاد مسکن انقلاب اسلامی ماموریت داده شد تا پایان این ماه کانون های بحرانی وقوع سیل را شناسایی و به فرمانداری گزارش دهند.
فرماندار چالوس گفت: قطع و جمع آوری درختان افتاده مزاحم در مسیر و بستر رودخانه ها یکی از دلایل بروز خسارت در جریان بارندگی های شدید است که لازم است برای جمع اوری انها برنامه ریزی شود.
زندی، خواستار تهیه نقشه های تطبیقی با هدف بررسی وضعیت رودخانه ها در پنج دهه گذشته و قیاس آن با وضعیت کنونی ، شناسایی واحدهای مسکونی، صنعتی و تجاری غیرمجاز در حریم رودخانه ها، بازدید از وضعیت سدهای انحرافی چالوس و سیاه بیشه ، لایروبی مجدد رودخانه ها با هدف پیشگیری ازجریان احتمالی سیل در این شهرستان شد.
** وجود درختان مزاحم عامل طغیانی شدن رودخانه ها و وقوع سیل
شهردار چالوس نیز گفت: اگرچه امسال برای ساماندهی رودخانه با هدف پیشگیری از وقوع سیل حدود 35 میلیارد ریال اعتبار پیش بینی شده وهم اکنون پیمانکار مشغول فعالیت است ولی کانون های بحرانی فراوانی وجود دارد و ممکن است با هر بارندگی شدید سیلی در این شهر رخ دهد و خرابی هایی به بار آورد.
جعفر ردایی در گفت و گو با خبرنگار ایرنا ، وجود درختان مزاحم افتاده و ایستاده در بستر و حریم رودخانه ها یکی از نقاط سیل خیز معرفی کرد و افزود: طی بازدیدی که با همراهی برخی از مسئولان بویژه دادستان این شهر از مناطق این شهر بویژه خیابان ورزش صورت گرفت با مشاهده درختان مزاحم در بستر و حریم رودخانه چالوس پی به این ادعا بردند.
وی ادامه داد: در بالادست رودخانه چالوس نیز سرشاخه ، زباله و نیز نخاله های فراوانی دیده می شود بنابراین باید به گونه ای برنامه ریزی کرد تا بتوان هفته ای یکبار این زباله ها را جمع آوری نمود.
شهردار چالوس ابراز امیدواری کرد که با دریافت مجوز قطع درختان بتوان بزودی آن ها را قطع کرد منتهی سست شدن پایه های پل کمربندی چالوس به علت آب بردگی دیواره، بستر و کف رودخانه ممکن است هرلحظه این پل تخریب شود هرچند در این حوزه اقداماتی هم صورت گرفته ولی باید با جدیت موضوع پیگیری شود.
**ایجاد سازه های غیراستاندارد بر روی رودخانه ها
مدیر منابع امور آب شهرستان های نوشهر ، چالوس و کلاردشت نیز گفت: شاید در این سال ها در یک دوره زمانی شاهد کاهش نزولات جوی و نیز پائین آمدن میزان دبی یا خشک شدن برخی از نهرها و رودخانه ها در این شهرستان ها بوده ایم ولی عده ای افراد سودجو اقدام به ایجاد سازه های با ارتفاع کم به روی این رودخانه ها کردند.
در شهرستان های نوشهر، چالوس و کلاردشت حدود 22 رودخانه فصلی و دائمی به طول حدود 550 کیلومتر جریان دارد که در میان انها رودخانه های چالوس و سردابرود حفاظت شده است.
حامد عبداللهی افزود: به عنوان نمونه سیلی که در تیرماه سال 90 در کلاردشت رخ داد پس از اسیب شناسی نقاط قوت و ضعف پی برده شد که عده ای از افراد با ایجاد پل های با ارتفاع کم بر روی رودخانه ها باعث گرفتگی نهرها و نیز طغیانی شدن رودخانه ها و در نهایت وقوع سیل شدند.
وی اظهار داشت: هم اکنون سازه های غیرمجاز در حریم رودخانه ها نیز وجود دارد که بنوعی باعث طغیانی شدن رودخانه ها شده و باید برای تخریب آن ها برنامه ریزی و اقدام کرد.
**وجود بناهای غیرمجاز در حریم رودخانه ها
فرماندار رامسر نیز گفت: بر اساس برنامه ریزی صورت گرفته ساخت و سازهای غیرمجاز در حریم رودخانه ها برای کاهش خسارات به هنگام جاری شدن سیل تخریب خواهند شد.
بر اساس گزارش هواشناسی، رامسر جزو پرباران ترین شهرستان های غربی مازندران است و رودخانه های فصلی و دائمی این منطقه پس از بارندگی شدید باافزایش دبی آب رو به رو می شوند که احتمال جاری شدن سیل وجود دارد.
بارندگی شدید به مقدار 300 میلی متر طی 24 ساعت در 13 مهر ماه پارسال، باعث طغیانی شدن رودخانه ها و نیز جاری شدن سیل در رامسر شد که حدود 152 میلیارد تومان به این شهرستان خسارت زد.
محمد آزاد در گفت و گو با خبرنگار ایرنا با ابراز نگرانی از افزایش دما در ماههای آینده و نیز آب شدن برف در ارتفاعات و احتمال وقوع سیل در این شهرستان به خبرنگار ایرنا گفت: امروز بیشترین دل نگرانی و دغدغه اعضای ستاد مدیریت بحران پیشگیری از بلایای طبیعی و کاهش خسارات ناشی از آن است و یکی از مهم ترین کارها این است حریم رودخانه ها آزاد شود.
فرماندار رامسر افزود: بناهای غیرمجاز در حریم رودخانه ها پس از شناسایی کامل و با هماهنگی دستگاه قضایی تخریب خواهد شد تا زیرساخت های حوزه شهری و روستایی و زندگی مردم در معرض تهدید سیل قرار نگیرد.
براساس آمار موجود، حدود 30 شاخه رودخانه طغیانی در شهرستان های غربی مازندران جاری است و رودخانه های چالکرود،صفارود ، ترک رود، صفارود، نسارود و پلنگ رود جزو رودخانه های شهرستان رامسر هستند که با هر بارندگی شدید طغیان می کنند و در نهایت سیل و سیلاب این شهرستان را در بر می گیرد.
مدیر امور منابع آب شهرستان های عباس آباد، تنکابن و رامسر نیز پیش از این در گزارشی به ایرنا، تجاوز و تصرف حریم و بستر رودخانه ها و ساخت و سازهای غیرمجاز را از علت های طغیانی شدن رودخانه ها در این شهرستان ها دانست و گفت که به عنوان نمونه به خاطر همین اعمال خلافکارانه عده ای از افراد، عرض یکی از رودخانه ها به حدود 25 متر کاهش یافته که هم اکنون با ساماندهی آن به عرض 100 متر رسید.
فرماندار رامسر با انتقاد از بی تدبیری مسئولان ادوار گذشته نسبت به عدم برخورد با متصرفان حریم رودخانه های این شهرستان ، افزود : دولت هم بتازگی دستور داده تا هرچه سریع تر ساخت وسازهای غیرمجاز در حریم رودخانه های شناسایی و نسبت به جا به جایی آن ها در قالب طرح مطالعاتی در دستور کار نهادهای اجرایی قرار گیرد.
رئیس جمهوری هم اخیرا به وزیر کشور دستور داد تا استانداران با همکاری شهرداری ها مکان ها و ساختمان های درمعرض خطر سیل را شناسایی و گزارش دقیقی را به هیات وزیران ارائه دهند.
فرماندار رامسر گفت که برهمین اساس به تمامی مسئولان دستگاه های مرتبط و نیز اعضای ستاد مدیریت بحران شهرستان نیز توصیه و تاکید شده تمامی نقاط بحرانی و سیل خیز را شناسایی و بدون اتلاف وقت به فرمانداری گزارش دهند و کوتاهی در این زمینه پذیرفته نیست .