سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور

نوشهر- ایرنا - آبخیزداری و آبخوان داری یکی از طرح های مهم در جهت حفظ گونه های گیاهی، تثبیت خاک، منابع طبیعی و نیز پیشگیری از بروز حوادث غیرمترقبه نظیر سیل است و امروزه توسعه این طرح ها در استان های شمالی بویژه مازندران به مطالبه عمومی تبدیل شده است.

به گزارش ایرنا، فرآیند بررسی ها و نتایج مثبت شیوه مختلف عملیات آبخیزداری در سال های اخیر نشان داده که توسعه این طرح ها به منظور کاهش خسارات ناشی از سیلاب ها ضرورت اجرای ان برای همه مسئولان و مردم احساس می شود.

طبق اسناد موجود، امسال حدود 200 میلیون دلار از محل صندوق توسعه ملی اعتبار برای انجام عملیات آبخیزداری به گستره حدود هشت میلیون هکتار پیش بینی شده و در دستور کار سازمان جنگل ها، مراتع و آبخیزداری قرار گرفته به نحوی که همسو با آموزش و ترویج تسهیل گران منابع طبیعی، خیران نیز برای صیانت از منابع طبیعی دراین بخش از خود چراغ سبز نشان داده اند.

بر اساس اعلام روابط عمومی اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان مازندران منطقه نوشهر، سهم پیش بینی شده برای انجام عملیات آبخیزداری در غرب مازندران حدود 14 میلیارد و 80 میلیون تومان بوده که هم اکنون عملیات اجرای آن در شش حوزه مدیریت آبخیزی در حال انجام است.

آبخیزداری به علم ، هنر ، برنامه ‌ریزی مستمر و اجرای اقدام‌ لازم جهت مدیریت منابع حوزه‌های آبخیز اعم از طبیعی، کشاورزی، اقتصادی و انسانی بدون ایجاد اثرات منفی در منابع آب و خاک گفته می شود و می‌ تواند به صورت مکانیکی یا بیولوژیکی باشد.

شیوه بیولوژیکی مانند بذرکاری، نهال کاری، مکانیکی نظیر ساخت بندهای رسوب گیری، بیومکانیکی مانند ماکت بندی و تراس بندی و اقدامات مدیریتی نظیر مدیریت چرا از مهم ترین روش های آبخیزداری در کشوراست.

بنا به گفته کارشناسان، افزایش نفوذ آب به زمین با حجم حدود 530 مترمکعب در هر هکتار در مناطق کوهستانی و هزار مترمکعب در دشت ها و آبخوان ها ، افزایش تولید علوفه حدود 120 کیلوگرم در هکتار و کاهش فرسایش خاک حدود 9 تن در هکتار از مهم ترین مزیت های عملیات آبخیزداری در کشور است.

این کارشناسان اقدامات توسعه ای و عمرانی نامناسب، تغییر کاربری های غیر مجاز و استفاده غیر اصولی از عرصه ها، تجاوز به حریم رودخانه ها، تراکم زیاد جمعیت و رعایت نشدن طراحی آب شناسی مناسب پل ها، رعایت نشدن آب شناسی شهری را از علت های بروز و تشدید سیل های ویرانگر در شمال کشور معرفی و تاکید دارند که باید برای پیشگیری از این موارد بحرانی راهی جز توسعه طرح های آبخیزداری وجود ندارد و تاخیر در اجرای این طرح ها باعث بروز مشکلات و خسارت در مناطق پر باران می شود.

سرپرست منابع طبیعی و آبخیزداری استان مازندران منطقه نوشهرگفت: سهم پیش بینی شده برای انجام عملیات آبخیزداری درغرب مازندران حدود 14 میلیارد و 80 میلیون تومان است که برای نخستین بار این طرح در شش حوزه مدیریت آبخیزی این منطقه درحال اجرا است.

عبدالرضا سنگاری در گفت و گو با خبرنگار ایرنا افزود: کنترل سیل ، جلوگیری از فرسایش خاک، ذخیره سازی آب ، کاداستر اراضی ، مبارزه با آفات و امراض،‌ بنج مارک، سوخت رسانی ، استفاده از انرژی خورشیدی (گرمایش ) ، حفاظت و مشارکت های مردمی ، تولید نهال ، بذرکاری ، بذرپاشی ، تثبیت بیولوژیکی ، مکانیکی ، مستندسازی و استفاده از توان و ظرفیت جوامع محلی را جزو طرح های زیرمجموعه پروژه های آبخیزداری در این مناطق نام برد.

وی گسترش دائمی روستاها و مناطق بالادست و بهره گیری از ظرفیت های مردمی را از مهم ترین اهداف اجرای چنین طرح هایی در این مناطق ذکرکرد و گفت که دراین حوزه باید فرهنگ سازی بیشتری انجام گیرد.
سنگاری افزود‌: چنین اقداماتی با صرف این میزان اعتبار به مدت پنج سال در شهرستان های تنکابن ، عباس اباد ، رامسر ، کلاردشت ،‌چالوس و نوشهر انجام خواهد گرفت.

فرآیند آبخیزداری که در سال های گذشته مورد بی مهری قرار گرفته بود از راهکارهای طلایی برای تامین بخش قابل توجهی از آب مورد نیاز بخش کشاورزی به شمار می رود و در سال های اخیر در کانون توجه قرار گرفته است.
حوزهٔ اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان مازندران ـ نوشهر با وسعتی بیش از 662 هزار هکتار ، معادل 27.9 درصد از مساحت مازندران را در بر دارد.

مدیرکل دفتر آبخیزداری و تثبیت خاک سازمان جنگل ها، مراتع و آبخیزداری کشوردر این باره می گوید به طور میانگین هرسال سیل حدود 400 میلیارد تومان در کشور خسارت به بار می آورد و چنین حوادث طبیعی امروز مردم را نگران کرده است.

هوشنگ جزی در گفت و گو با خبرنگار ایرنا افزود : برای پیشگیری از این موارد بحران زا باید از ظرفیت های رسانه ای و مردمی برای اطلاع رسانی بهره برد و ضمن آنکه دستگاه های اجرایی دولتی و غیردولتی نیز باید همسویی لازم را دراین زمینه داشته باشند.

وی اظهارداشت : قانون برنامه پنج ساله ششم توسعه سطحی که به سازمان جنگل ها ، مراتع و آبخیزداری تکلیف کرده تا اقدام آبخوانداری و آبخیزداری انجام دهد حدود 10 میلیون هکتار بوده است یا به عبارتی در طول این برنامه هرسال به طورمتوسط باید حدود 2 میلیون هکتار این عملیات انجام گیرد.

وی ادامه داد : منتهی اعتباری که برای هرهکتار ارزیابی شده حدود یک میلیون تومان است و اگر بخواهیم عملیات آبخیزداری و آبخوانداری در سطح حدود 10 میلیون هکتار انجام دهیم حدود 10 هزار میلیارد تومان اعتبار نیاز است.

مدیرکل دفتر آبخیزداری و تثبیت خاک سازمان جنگل ها، مراتع و آبخیزداری کشور گفت : هرچند 200 میلیون دلار از محل صندوق توسعه ملی با مجوز رهبری برای این منظور پیش بینی شده منتهی با این رقم ارزش ریالی این رقم جوابگوی اجرای این طرح ها نیست.

به گفته جزی ، امسال حدود 700 میلیارد تومان از محل این صندوق برای این بخش تخصیص داده شده و عملیات آبخیزداری در 642 حوزه آبخیزدار که سطحی حدود هشت میلیون هکتار در برمی گیرد ، از مهرماه امسال آغاز شده است .

وی افزود : با این اعتبار امسال فقط می توان در سطحی حدود 750 هزار هکتار عملیات آبخیزداری انجام داد و محدودیت های اعتبار باعث شده تا نتوان در طول برنامه قانون پنج ساله ششم توسعه به اهداف مدنظر دراین بخش دست یافت.

مدیرکل دفتر آبخیزداری و تثبیت خاک سازمان جنگل ها، مراتع و آبخیزداری کشورگفت : برای موفقیت بیشتر دراین حوزه سعی شده با برگزاری نشست های مختلف و نیز تشکیل کارگاه های آموزشی درقالب تحلیل عملکرد و هم افزایی فعالیت های آموزشی و مشارکتی پروژه های آبخیزداری بنوعی اهمیت این موضوع طوری جلوه داده شود تا تبدیل به مطالبه عمومی شود.

جزی افزود : دراین کارگاه های آموزشی که معاونان فنی ادارات کل منابع طبیعی و آبخیزداری ، کارشناسان دفاتر سازمان جنگل ها ، مراتع و آبخیزداری ، رئیسان ادارات آموزش و ترویج و نیز سرتسهیل گران منابع طبیعی سطح کشور حضور داشتند به تشریح اهداف ، سیاست ها ، تجارب به دست آمده در حوزه انجام فعالیت های آموزشی ، ترویجی و مشارکتی ، برنامه های بخش آبخیز در زمینه فعالیت های مشارکتی پرداخته می شود.

وی گفت که هم اکنون عملیات اجرایی حدود 25 پروژه آبخیزداری با هدف پیشگیری از سیل در استان های مختلف بویژه شمال و مازندران آغاز شده است و بنابراین نقش جوامع محلی ، مسئولان نهادهای دولتی و غیر دولتی دراین بخش بسیار تاثیر گذار است و همه باید کمک کنند.