سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور

رئیس اداره منابع طبیعی و آبخیزداری شهرستان مهدی‌شهر گفت: با توجه به شرایط آب و هوایی امسال، شاهد طغیان آفت ابریشم‌باف ناجور روی درختچه‌های زرشک وحشی و بلوط این شهرستان هستیم.

حمیدرضا عبدوس در گفت‌وگو با خبرنگار خبرگزاری فارس در مهدی‌شهر اظهار کرد: با توجه به شرایط آب و هوایی امسال و بارندگی‌های بهار، شاهد طغیان آفت ابریشم‌باف ناجور روی درختچه‌های زرشک وحشی و بلوط شهرستان مهدی‌شهر هستیم.

وی با اشاره به اینکه این آفت در سال‌های گذشته با جمعیت کمتر و روی درختچه‌های زرشک فعالیت داشته است، افزود: امسال با توجه به افزایش جمعیت پروانه و لاروهای این آفت با تراکم جمعیتی بالا به درختان حمله‌ور می‌شوند و با تغذیه کامل از پوشش برگی درختان، سیمای خزان به جنگل منطقه می‌دهند.

رئیس اداره منابع طبیعی و آبخیزداری شهرستان مهدی‌شهر عنوان کرد: با حمله‌ور شدن این آفت، درختان خشک نشده‌اند؛ فقط برگ‌ها مورد تغذیه قرار گرفته و مجدداً برگ‌ها سبز می‌شوند؛ اما به درخت تنش و استرس وارد شده و در صورت طغیان آفت در سال‌های بعد موجب آسیب به درختان می‌شود.

عبدوس بیان کرد: پروانه ابریشم‌بافی ناجور یا بید کولی یک نسل در هر سال تولید می‌کند و از طریق چهار مرحله زندگی اصلی بالغ می‌شود؛ آن‌ها شروع به گذاشتن تخم‌های کوچک در توده‌های بزرگ می‌کنند.

وی با اشاره به اینکه پروانه ابریشم‌باف ناجور یا بید کولی یکی از خسارت‌زاترین آفات برگ‌خوار درختان جنگلی در دنیا است، اظهار کرد: با توجه به بازدید انجام‌شده خسارت لاروهای ابریشم‌بافی ناجور روی درختچه‌های زرشک و درختان بلوط تأیید شد.

رئیس اداره منابع طبیعی و آبخیزداری شهرستان مهدی‌شهر ادامه داد: توده‌های تخم با موهای متمایل به زرد پوشانده می‌شوند، اندازه آن‌ها حدود ۲۰ تا ۴۰ میلی‌متر است و می‌توانند شامل بیش از یک‌هزار تخم باشند.

عبدوس گفت: لاروهای مودار تازه تفریخ شده می‌تواند با کمک چرخش تارهای ابریشمی (معلق در جریان هوا) تا هشت کیلومتر به سمت بالا حرکت کنند، اگر شرایط آب‌وهوایی مناسب باشد.

وی عنوان کرد: در مراحل بعد از لارو رنگ‌ها بسیار متفاوت هستند؛ اما دارای دو ردیف نقاط برجسته مشخص در پشت هستند؛ معمولاً پنج جفت آبی و ۶ جفت قرمز از سر به دم و سپس لاروها به شفیره تبدیل‌ شده و پس از آن بید کولی بالغ ظاهر می‌شود.

شکل ظاهری کرم ابریشم ناجور

رئیس اداره منابع طبیعی و آبخیزداری شهرستان مهدی‌شهر بیان کرد: نرهای بالغ به رنگ قهوه‌ای خاکستری هستند و طول بال‌های آن‌ها بین ۳۰ تا ۴۰ میلی‌متر است و ماده‌ها زرد کمرنگ با نوارهای موجی قهوه‌ای تیره در بال جلویی هستند و طول بالاهایشان به ۴۰-۷۰ میلی‌متر می‌رسد.

عبدوس گفت: بید کولی، برگ‌های بیش از ۵۰۰ نوع درخت و درختچه را می‌خورد؛ آن‌ها درختان بلوط، زرشک و گلابی وحشی را برای تغذیه ترجیح می‌دهند و تنها لاروها از درختان تغذیه می‌کنند.

تولیدمثل کرم ابریشم ناجور

وی اظهار کرد: تخم‌های پروانه بید کولی اغلب زمستان را به‌صورت چسبیده به درختان سپری می‌کنند و در فصل بهار، زمانی که بسیاری از درختان شروع به شکوفه زدن می‌کنند، تفریخ می‌شوند.

رئیس اداره منابع طبیعی و آبخیزداری شهرستان مهدی‌شهر افزود: لاروها خود را از درخت‌ها توسط تارهای ابریشمی آویزان می‌کنند و توسط باد منتقل‌شده و روی یک درخت یا درخت دیگری در یک مایل یا بیشتر حرکت می‌کنند.

عبدوس عنوان کرد: لارو از چندین مرحله گذر خواهد کرد تا اینکه در آغاز ماه تیر، شفیره‌ها به‌صورت یک بید کولی بالغ درمی‌آیند. پروانه نر می‌تواند پرواز کند، اما پروانه ماده از درخت بالا می‌رود و تخم‌های خود را در آنجا می‌گذارد و پس از تخم‌گذاری، بید کولی نر و ماده می‌میرند.

علائم بید کولی

وی گفت: از بین رفتن و ریزش برگ در یک منطقه بزرگی از درختان یکی از علائم اولیه نشان‌دهنده حضور بید کولی است و درواقع لاروهای بید کولی مخصوصاً زمانی که شیوع خاصی در منطقه وجود دارد، می‌توانند روی درختان، جاده‌ها، دیوارها و دیگر مناطق در فضای باز بخزند.

کنترل بیولوژیکی کرم ابریشم ناجور

رئیس اداره منابع طبیعی و آبخیزداری شهرستان مهدی‌شهر گفت: بیماری‌های ناشی از باکتری، قارچ و یا ویروس‌ها موجب کاهش جمعیت بید کولی، به‌ویژه در دوره‌هایی می‌شود که جمعیت متراکم و تحت تأثیر کمبود شاخ و برگ قرار می‌گیرند.

عبدوس افزود: بیماری پژمردگی ناشی از یک نوکلئوپلی هیدرو ویروس خاص (LdNPV) که مختص بید کولی است، بیشترین آسیب‌رسان طبیعی است و باعث مرگ لاروها و شفیره‌ها می‌شود.

وی عنوان کرد: آلودگی با ان.پی.وی نیز شایع‌ترین منبع مرگ‌ومیر در جمعیت‌های با تراکم بالا است و همه‌گیری ان.پی. وی معمولاً باعث نابودی جمعیت آفت می‌شود.

رئیس اداره منابع طبیعی و آبخیزداری شهرستان مهدی‌شهر با اشاره به اینکه لاروهای بید کولی چندین شکارگر طبیعی دارند که می‌تواند باعث کاهش جمعیت آن‌ها شود، گفت: شکارگرهای بید کولی عبارت از موش‌های آهویی (deer mice)؛ مگس تاکینید و زنبورهای براکوئید هستند.

کنترل شیمیایی کرم ابریشم ناجور

عبدوس عنوان کرد: کنترل شیمیایی در زمان ظهور لاروها با سمومی‌مانند مالاتیون ۶۰ درصد و یا سموم فسفره تماسی و نفوذی، انجام می‌شود.

وی اظهار کرد: برای کنترل این آفت به طور طبیعی می‌توان از چهارگونه زنبور و یک‌گونه نماتد پارازیتوئید استفاده کرد و برای مبارزه میکروبیولوژیک علیه لاروهای ابریشم‌باف ناجور از یک باکتری باسیلوسی استفاده می‌شود.