سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور

خشکسالی، سیل و فرونشست زمین جزو چالش‌های بزرگ زیست‌محیطی کشور هستند که همواره عملیات آبخیزداری به‌عنوان یکی از مهم‌ترین راهکار مقابله با آن‌ها مطرح بوده است. با این حال مدیرکل دفتر کنترل سیلاب و آبخوان‌داری سازمان جنگل‌ها از نادیده گرفتن سهم بخش آبخیزداری در اعتبارات ویژه مدیریت خشکسالی انتقاد و بر ضرورت افزایش اعتبارات این بخش تاکید کرد.

ابوالقاسم حسین پور در گفت و گو با ایسنا با تاکید بر اهمیت اجرای طرح‌های آبخیزداری و آبخوانداری در جهت مدیریت مخاطرات طبیعی از جمله خشکسالی، سیل و فرونشست زمین اظهار کرد: فعالیت‌های آبخوانداری و آبخیزداری جزو راهکارهای موثر، زیربنایی و حیاتی در زمینه ‌پیشگیری از ‌پیامدها و خسارات ناشی از مخاطرات طبیعی است که باید بیش از ‌پیش مورد توجه قرار گیرد و به آن ‌پرداخته شود.

مدیریت خشکسالی از مسیر توسعه آبخیزداری و آبخوانداری می‌گذرد

وی در ادامه با اشاره به حاکمیت خشکسالی در کشور گفت: مدیریت خشکسالی در اقلیم کشور ما از مسیر توسعه آبخیزداری و آبخوانداری می‌گذرد و بدون توجه به این زیرساخت‌ها و بهره‌ برداری بهینه از نزولات جوی نمی‌توان به شکل مطلوبی بر تبعات خشکسالی فایق آییم.  طرح‌های آبخیزداری که در مناطق مختلف کشور اجرایی شده نشان می‌دهد که آبخیزداری و آبخوانداری یکی از راه‌های موثری است که می‌توان به کمک آن در دوران ترسالی بارش‌های مازاد را ذخیره کرد و در زمان حاکمیت خشکسالی با هدایت بهینه و بهره‌وری از حداقل بارش‌ تبعات خشکسالی را به حداقل رساند. با تقویت منابع آبی قنوات و چاه‌ها در استان‌های خشک در شرایط خشکسالی توانسته‌ایم به کمک زیرساخت‌های آبخیزداری و آبخوانداری بحران خشکسالی را با حداقل خسارات سپری کنیم.

مدیرکل دفتر کنترل سیلاب و آبخوان‌داری سازمان جنگل‌ها افزود: در سال ۱۴۰۰ برنامه‌های متعددی را در حوزه آبخیزداری و آبخوانداری در سطح کشور تعریف و عملیات اجرایی بخشی از آن‌ها را از محل منابع درآمدهای عمومی در سطح استان‌ها آغاز کرده‌ایم اما با توجه به گستره وسیع آبخیزهای کشور و مشکلات ناشی از خشکسالی که امسال تقریبا تمامی مناطق کشور را درگیر کرده، عملیات آبخیزداری نیازمند اعتبارات بیشتر و تقویت منابع ویژه در این خصوص است تا بتوانیم به‌شکل موثرتر و گسترده‌تری این فعالیت را ادامه دهیم.

سهمی برای آبخیزداری در اعتبارات مدیریت خشکسالی در نظر گرفته نشد

حسین‌ ‌پور با اشاره به تخصیص اعتبار ویژه برای مدیریت خشکسالی و رفع مشکلات کشاورزان در روزهای ‌پایانی دولت دوازدهم اظهارکرد: اعتبار ۱۵۰۰ میلیارد تومانی برای مقابله با خشکسالی به دستگاه‌هایی از جمله وزارت نیرو، وزارت جهاد کشاورزی اختصاص داده شد اما متاسفانه سهمی برای آبخیزداری از محل این اعتبارات ‌پیش‌بینی و تا به امروز اختصاص داده نشده است.

مدیرکل دفتر کنترل سیلاب و آبخوان‌داری سازمان جنگل‌ها تاکید کرد: ضرورت دارد که در دولت سیزدهم تصمیم‌گیران و برنامه‌ریزان چنانچه اعتباری ویژه خشکسالی در نظر گرفته شود، با توجه به اهمیت و ضرورت فعالیت آبخیزداری و آبخوانداری در جهت مدیریت خشکسالی اعتبارات لازم را به این بخش هدایت کنند تا بتوانیم اقدامات لازم و موثری را برای تحقق خواست مردم و تعدیل و کاهش خسارات و ‌پیامدهای خشکسالی در سطح کشور انجام دهیم.

وی ادامه داد: اگر منابع و اعتبارات ما اجازه دهد، قصد داریم سالانه پنج درصد قنوات کشور را تحت ‌پوشش طرح‌های آبخیزداری و آبخوانداری قرار دهیم همچنین طرح‌های متعدد آماده اجرا از جمله طرح آبخوانداری و ‌پخش سیلاب بر عرصه آبخوان‌ها در راستای تقویت منابع آبی چاه‌های کشاورزی در سال رونق تولید و ‌پشتیبانی تولید و طرح‌های مطالعه شده در حوزه‌های آبخیز سطح کشور را اجرایی کنیم.  این طرح‌ها می‌توانند در شرایط خشکسالی و کم‌آبی حاکم بر کشور به کمک ‌پایداری تولید کشاورزی و پایداری سکونت‌گاه‌های روستایی و مناطق عشایری آیند و به حفظ تعادل و توازن عرصه‌های طبیعی و اکوسیستم‌ها کمک کنند.

حسین ‌پور اضافه کرد: باید از سمت مدیریت بحران و جبران خسارت در کشور به سوی سرمایه‌گذاری در جهت کاهش خطر و مدیریت ریسک حرکت کنیم. عملیات آبخیزداری و آبخوانداری از اقدامات زیربنایی در راستای مدیریت ریسک هم در حوزه خشکسالی و هم در حوزه سیل است. چنانچه منابع مالی محقق شود امسال در بیش از دو میلیون هکتار از سطح حوزه‌های آبخیز کشور فعالیت‌های آبخیزداری و آبخوانداری انجام می‌شود.

مطالعه و اجرای طرح‌های آبخیزداری و آبخوانداری در ۲۰ درصد حوزه‌های آبخیز کشور

وی با بیان اینکه تزریق اعتبارات به بخش آبخیزداری از صندوق توسعه ملی طی سه سال گذشته باعث تسریع در اجرای فعالیت‌های آبخیزداری در کشور شده است، گفت: با این حال عقب‌ ماندگی‌هایی که از برنامه‌های توسعه در دهه‌های گذشته انباشته شده و همین‌طور سطح وسیع عرصه‌های آبخیز کشور یعنی ۱۲۵ میلیون هکتار- که نیازمند اجرای عملیات آبخیزداری است - باعث کند شدن سرعت اجرای این عملیات در مناطق مختلف کشور شده است.

به گفته مدیرکل دفتر کنترل سیلاب و آبخوان‌داری سازمان جنگل‌ها، براساس آمار رسمی موجود تاکنون مطالعه و اجرای طرح‌های آبخیزداری و آبخوانداری در حدود ۳۰ میلیون هکتار یعنی ۲۰ درصد از حوزه‌های آبخیز کشور و در استان‌های مختلف با نسبت‌های متفاوتی انجام شده است. باید تلاش شود تا ۱۰۰ درصد حوزه‌های آبخیز کشور در یک فرایند زمانی میان‌مدت تحت ‌پوشش طرح‌های آبخیزداری و آبخوانداری قرار گیرند تا این اقدامات هم در راستای حفظ منابع آب و خاک، ‌پایداری منابع آب در شرایط کم‌آبی و حفظ تولید و هم در راستای ‌پیشگیری از خسارات مخاطرات طبیعی از جمله خشکسالی، سیل و فرونشست زمین مثمر ثمر واقع شود.

حسین ‌پور در ‌پایان ضمن اشاره به اینکه عملیات آبخیزداری و آبخوانداری بنا بر شرایط اقلیمی و جوی مناطق مختلف به‌ویژه در مناطق مرتفع و سردسیر بالادست در فصول سرد و برفگیر با محدودیت‌های اجرایی مواجه می‌شوند، بر ضرورت تامین به‌موقع اعتبارات در این حوزه تاکید کرد و گفت: اگر اعتبارات در حوزه آبخیزداری به‌موقع اختصاص یابد می‌توان از تمامی روزهای سال استفاده کرد و اقدامات مورد نیاز را در مناطق مختلف کشور انجام داد.