سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور

به گزارش خبرنگار ایرنا ، مازندران دارای ۲ اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری یکی به مرکزیت ساری و دیگری به مرکزیت نوشهر است. اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری منطقه نوشهر که با عنوان غرب مازندران هم شناخته می شود ۳۱۳ هزار هکتار عرصه جنگلی و ۱۹۷ هزار هکتار مرتع را از رامسر تا رُویان زیر پوشش دارد. مجموع مساحت حوزه آبخیزداری این منطقه هم ۶۴۰ هزار هکتار است.

گزارش های رسمی این اداره کل نشان می دهد که از  سال ۱۳۷۰ تا سال ۱۳۹۶ طرح های آبخیزداری در سطحی حدود ۲۰۰ هزار هکتار در حوزه غرب مازندران انجام شد ، در حالی که از سال ۱۳۹۶ تاکنون اجرای طرح آبخیزداری با همین میزان  برابری می کند.

یکی از مهم ترین مشکلاتی که مردم و حتی مسئولان دست اندرکار مازندران بویژه در منطقه غرب استان هر سال در فصول سرما و بارندگی با آن مواجه بودند ، جاری شدن سیل در فصول مختلف سال بود ، مشکلی که کارشناسان مهم ترین علت آن را عدم اجرای طرح های آبخیزداری می دانستند.

حوزه آبخیز به قسمتی از سرزمین  گفته می شود که با توجه به شیب و  کشش زمین آب حاصل از بارش ها به پائین ترین مکان موجود در آن پهنه جریان پیدا کند.  مدیریت منابع آب وخاک در حوزه آب و خاک کاری که علم آبخیزداری انجام می دهد از شیوه های عملیات آبخیزداری می توان به مواردی چون بیولوژیکی مانند بذرکاری و نهالکاری ، مکانیکی مانند احداث بندهای رسوبگیر گابيونی و سنگی ملاتی، بیو مکانیکی مانند ماکت بندی و تراس بندی ، اقدامات مدیریتی مانند حفاظت و قرق  مدیریت چرا  اشاره کرد که نتایج مثبت چنین اقداماتی هرسال با اجرا و گسترش طرح های عملیات آبخیزداری مشخص خواهد شد.

برابر آمار ،حدود ۳۴ شاخه رودخانه دائمی با رژیم سیلابی در منطقه غرب مازندران جریان دارد و آنچه که مسئولان رسمی گزارش داده اند طی ۲ دهه گذشته تاکنون به طور میانگین هر ۲ سال یک بار بر اثر بارندگی شدید و طغیانی شدن رودخانه ها ، سیل در منطقه جاری می شد.

مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری استان مازندران منطقه نوشهر روز جمعه دراین باره به خبرنگار ایرنا گفت :  از سال ۱۳۹۷ تاکنون بیش از ۵۵ میلیارد تومان اعتبار از محل صندوق توسعه ملی برای اجرای این طرح در این منطقه اختصاص داده شد که تاکنون بیش از ۲۰۰ هزار هکتار از عرصه های منابع طبیعی این منطقه  زیرپوشش چنین  طرح هایی قرار گرفت.

عبدالرضا سنگاری افزود : درحالی وقتی که این میزان عملکرد با دوره های گذشته یعنی از سال ۱۳۷۰ تا ۱۳۹۶ قیاس می شود پی برده می شود که این سال ها فقط حدود ۲۰۰ هزار هکتار از سطح عرصه های منابع طبیعی منطقه  زیرپوشش چنین طرحی قرار گرفته و این عملکرد با پیش از سه سال گذشته  تحت هیچ شرائطی قابل قیاس نیست چرا که اعتباری به آن شکل دراین بخش اختصاص داده نمی شد.

این مقام مسئول اظهارداشت :نتیجه چنین اقداماتی آن شد که با  ساخت چهار بند  سرشاخه گیر در مناطق پائین دست و میان بند حوزه شهرستان های تنکابن ، رامسر و نوشهر از خسارت های میلیاردی  که هر سال در پی بارندگی شدید ، طغیانی شدن رودخانه ها و وقوع سیل به زیرساخت ها ، تاسیسات عمومی نقاط شهری و روستایی  این مناطق وارد می شد جلوگیری شود.

مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری استان مازندران منطقه نوشهر توضیح داد : به عنوان مثال با ساخت بندهای سرشاخه گیر می توان درختانی که از بالا دست به انحای مختلف در بستر و جریان آب رودخانه ها به هنگام بارندگی شدید قرار می گیرند ، فیلتر  شوند و جلوی فشار سیلاب گرفته خواهد شد و در نهایت شاهد خروج آب روان از این بندها خواهیم بود.

سنگاری افزود : درسال ۱۳۹۷ نتایج ساخت ۲ سرشاخه گیر در بستر رودخانه ماشلک و نیز منطقه نیرنگ به خوبی نشان داد که در زمان بارندگی شدید، کمتر شاهد آبگرفتگی معابر ، واحدهای مسکونی و در نهایت خسارت به مردم این منطقه بوده ایم .

وی اظهار داشت :  امسال نیز کار مطالعاتی سه  بند سرشاخه گیر حوزه آبخیز را در حوزه نوشهر و چالوس با پیش بینی اعتباری بالغ بر ۱۰ میلیارد تومان در دستور کار داریم ، ضمن آنکه کارهای آبخیز و آبخوانداری در بالادست مسیر چشمه ها ، آبراه ها که به نوعی سبب سیل ، سیلاب و رانش می شود ، اجرا خواهد شد.

سنگاری سطح حوزه آبخیز این اداره کل را حدود ۶۴۰ هزار هکتار اعلام کرد و افزود : اگرچه حجم عملیات انجام شده طی سه سال گذشته تاکنون حدود ۳۰ درصد بوده ، اما می توان امید داشت با ادامه دار بودن این اعتبار سالانه بتوان تا پایان قانون برنامه پنج ساله توسعه این طرح را به طور کامل اجرا کرد و به دغدغه و نگرانی همیشگی مردم غرب مازندران در باره جاری شدن سیل پایان داد.

کارشناسان معتقدند با اجرای طرح های آبخیزداری می توان تغییرات اقلیمی ، کم آبی ، خشکسالی ، تبخیر آب های سطحی ، سیلاب ، از بین رفتن خاک های حاصلخیز ، خسارت های جانی و همه موارد بحرانی را مهار کرد و به آن ها  عواملی مانند اقدامات توسعه ای و عمرانی نامناسب، تغییر کاربری های غیر مجاز و  استفاده غیر اصولی از عرصه ها، تجاوز به حریم رودخانه ها، تراکم زیاد جمعیت و رعایت نشدن طراحی آب شناسی مناسب پل ها، رعایت نشدن آب شناسی شهری را از علت های پیدایش جریان های سیل و سیلاب می دانند.

افزایش نفوذ آب به زمین به میزان حدود ۵۳۰ مترمکعب در هر هکتار در  مناطق کوهستانی و یک هزار متر مکعب در هر هکتار در دشت ها و آبخوان ها ، افزایش تولید علوفه به مقدار ۱۲۰ کیلو گرم در هکتار ، کاهش فرسایش خاک به مقدار ۹ تن در هر هکتار را از دیگر مزیت ها و  عملکرد مثبت و نتایج درخشان طرح های آبخیزداری در کشور است.