سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور

 پدافند غیرعامل، بهره‌گیری از فعالیت‌های غیرنظامی، فنی و مدیریتی برای کاهش آسیب‌پذیری در هنگام بروز تهدید و بحران و مجموعه اقداماتی است که مستلزم به کارگیری جنگ افزار و تسلیحات نیست و با افزایش پایداری ملی، تولید بازدارندگی دفاعی، کاهش آسیب‌پذیری، تسهیل مدیریت بحران و تداوم خدمات ضروری می‌توان از وارد شدن خسارات و تلفات انسانی جلوگیری کرد یا میزان خسارات و تلفات ناشی از تهدیدات دشمن را به حداقل ممکن کاهش داد.  

به گزارش ایسنا، پیش‌بینی و پیشگیری از بحران، اصلی‌ترین موضوع در پدافند غیرعامل است یعنی تمامی اقدامات انجام شده برای رسیدن به معنای واقعی پدافند غیرعامل همان ایجاد آمادگی ذهنی و فکری برای مقابله با هرگونه حوادث طبیعی و مصنوعی بوده و مستلزم دانش بشریست که همان روز آمدی است.

انسان‌های اولیه برای در امان ماندن از تهاجم حیوانات وحشی و دیگر دشمنان و برای کاستن ازنگرانی‌های خود به غارها، بالای درختان پناه می‌بردند، وجود خندق در اطراف شهرها و ایجاد دروازه‌های مستحکم برای پیشگیری از حملات غافلگیرانه دشمن در تمام نقاط جهان امری رایج بود .

حضرت علی(ع) در نامه 12نهج البلاغه می‌فرمایند آن‌گاه که در میدان جنگ در مقابل دشمن قرار گرفتید، باید قرارگاه شما در دامنه کوه‌ها و تپه‌ها و یا در کنار رودها باشد تا پوشش و حفاظ شما شود و شما را از دست دشمن نگهبانی کند.

نمونه‌ای دیگر از دفاع غیرعامل در صدر اسلام جنگ خندق و تدابیر و اقدامات دفاعی حضرت رسول(ص) با تشکیل شورای نظامیان و تصمیم گیری برای احداث خندق دور شهراست، این پیشنهاد از سوی سلمان فارسی مطرح شد که مسلمانان در شهر بمانند ولی دور هر خندق حفر نموده و در پناه آن آماده دفاع باشند .

اصول و اقدامات پدافند غیر عامل

دفاع غیر نظامی؛ مجموعه فعالیت‌هایی است که می‌توان با انجام آن از بروز و استمرار سوانحی که جان و مال مردم را تهدید می‌کند جلوگیری کرد و یا درصورت بروز آثار آن را کاهش و تقلیل داد مانند سیل، زلزله، آتش‌سوزی، طوفان تأکید اصلی دفاع غیر نظامی حفاظت از مردم و انجام اقدامات اضطراری برای تعمیر و راه‌اندازی مجدد خدمات و تأسیسات جهت ادامه فعالیت‌های روزمره است.

مراکز حیاتی؛ در صورت انهدام کل یا قسمتی از آن‌ها موجب بروز بحران، آسیب و صدمات جدی و مخاطره‌آمیز در نظام سیاسی و هدایت، کنترل و فرماندهی تولیدی، اقتصادی، اجتماعی و دفاعی با سطح تأثیرگذاری سراسری در کشور می‌شود.

مراکز حساس؛ در صورت انهدام کل یا قسمتی از آن‌ها موجب بروز بحران، آسیب و صدمات قابل توجهی در نظام سیاسی، هدایت، کنترل و فرماندهی، تولیدی و اقتصادی ، پشتیبانی و ارتباطی با سطح تأثیرگذاری منطقه‌ای در کشور خواهد شد .

مراکز مهم؛ در صورت انهدام کل یا قسمتی از آن‌ها موجب بروز بحران، آسیب و صدمات قابل توجهی در نظام سیاسی، هدایت، کنترل و فرماندهی، تولیدی و اقتصادی، پشتیبانی و ارتباطی با سطح تأثیرگذاری محلی در کشور می‌شود.

اهمیت دفاع غیر عامل

موجب زنده ماندن و حفظ بقای نیروی انسانی برای بازسازی مجدد می‌شود که این مورد با ارزش‌ترین سرمایه ملی یک کشور است.

موجب صرفه‌جویی کلان اقتصادی و ارزی در حفظ تجهیزات و تأسیسات و تسلیحات بسیار گران قیمت نظامی(هواپیماهای شکاری و ترابری، سامانه موشکی، پدافند هوایی، رادارها، شناورها) می‌شود.

موجب حفظ و مراقبت از مراکز حیاتی و حساس اقتصادی و سیاسی در برابر حملات هوایی دشمن در شرایط بحران و جنگ را ممکن می‌سازد.

در مقام مقایسه سه عنصر تهاجم، دفاع عامل، دفاع غیر عامل عنصر دفاع غیر عامل هزینه و مخارج کمتری را دارد و از نظر اخلاقی و حس انسان دوستی مفهومی صلح دوستانه را به دنبال دارد.